ÖNEMLİ ÜRÜNLER:
Önemli Kültür Bitkileri Üretiminde 2004 yılında Eskişehir’in Türkiye Üretimindeki Payı;
· Şekerpancarı % 5,4’ü
· Ayçiçeği % 3,2’ si
· Arpa % 4,3 ’ü
· Buğday % 3’ü
· Domates % 1’i
· Tane Mısır % 0,5’i
BİTKİSEL ÜRETİM:
A- Tarla Ürünleri Üretimi
Eskişehir ili tahıl ekim alanı bakımından 342.035 ha ekili arazisi ile Türkiye' de 12. sıradadır. Eskişehir genelinde tahıl üretimi içinde buğdayın ekim alanı en fazladır. (194.862 ha) Daha sonra arpa gelmektedir. (136.089 ha)
Eskişehir ilinde yıllar itibariyle tahıl üretimlerinde çeşitli dalgalanmalar olmuştur. Buğday ve arpa üretiminde 90'lı yılların başlarında belirgin dalgalanmalar olmuşken, son yıllarda çok fazla değişiklik göstermemekle birlikte buğday ve arpa üretiminde hafif bir artış söz konusudur.
Eskişehir ili genelinde tarla bitkileri ekiliş alanı içerisinde endüstri bitkilerinin payı ise %5,8 dir. Ürün bazında ise %58' lik payla şeker pancarı en çok ekilmektedir. Daha sonra %35 ile ayçiçeği ve %3 ile kimyon gelmektedir.
Eskişehir de mısır yakın bir zamana kadar hâsıl ve silaj olarak üretilirken, şekerpancarı alanlarında alternatif ürün olarak münavebeye girmesiyle yaygınlaşmaya başlamıştır.
Alternatif ürün projesi kapsamında Pancar Kooperatifi ile ortak çalışmaya girilerek 2001 yılında 300 ha alanda sözleşmeli tane mısır üretimi gerçekleştirilmiştir. 2002 yılında tane mısır ekim alanları %104 oranında artarak 1.166 ha' a yükselmiş, üretim 11.878 ton olmuştur. 2003 yılında ise, 1.261 ha ekim alanı ve 11.222 ton üretim gerçekleşmiştir. 2004 yılında ise, 1.718 ha ekim alanı ve 13.567 ton üretim gerçekleşmiştir.
Şeker pancarı alanlarında yine alternatif ürün olarak sulu tarım alanlarında münavebeye giren yağlık ayçiçeğinin de üretimi yaygınlaşmaya başlamıştır. Eskişehir, sulu alanlarda yağlık ayçiçeğinde büyük bir potansiyele sahiptir.2001 yılı ekilişi 3.812 ha ve üretim 7.462 ton olup, 2003 yılında ekiliş 11.731 ha ve üretim 26.335 ton’a çıkarılmıştır. 2004 yılında ise, ekiliş 7.058 ha ve üretim 17.614 ton olarak gerçekleşmiştir. Üretimde %26 gibi bir oranda azalış söz konusudur.
Eskişehir ili genelinde ekolojik açıdan sorun olmamasına rağmen pazar ve fiyat oluşumundaki yetersizliklerden dolayı kimyon üretimi gittikçe azalmaktadır.
. İl genelinde tarla bitkileri içerisinde baklagil tarımının payı %1.16' dır. Baklagillerin ekildiği toplam 6.705 ha alanın %88' ini (5.901ha) tek başına nohut kaplamaktadır.
. Eskişehir' de fazla ekilişi olmayan yem bitkilerinin kapladığı toplam alan 2004 yılı itibarıyla 8.888 ha olup, toplam tarım alanı içendeki payı %1,5 dur. Bu alanında 5.502 ha ile %82' sini yonca doldurmaktadır.
Hayvan yemi olarak yetiştirilen, bunun yanında toprak ve su erozyonlarını önlemede etkili olan, ekim nöbeti içerisinde kendinden sonra gelen ürünlerin verimini artırma özelliklerini taşıyan yem bitkileri ekilişi İl’ de arzu edilen bir seviyeye çıkarılamamıştır. Ancak “Çayır Mera ve Yem Bitkileri Üretimini Geliştirme Projesi” ve “Hayvancılığın Geliştirilmesi Projesi” kapsamında yem bitkileri ekilişleri 2001 yılında 9.885 ha iken 2002 yılında 11.305 ha' a artırılmıştır. Ancak 2003 yılında 10.230 ha’a ve 2004 yılında ise 8.888 ha’a düşmüştür. Ayrıca hayvancılığın yeşil ve sulu kaba yem ihtiyacını gidermek ve yıl boyu yeşil yem zincirinin kurulmasını temin etmek için silaj yapımı “Mısır Silaj Üretimini Geliştirme Projesi” kapsamında teşvik edilmiştir. 2002 yılında mısır silajı ekim alanları %92 oranında artarak 1.483 ha' a yükselmiştir. 2003 yılında ise 1.985 ha ‘ a yükselmiştir. 2004 yılında ise, 2.164 ha’ a yükselmiştir.
Hayvanların protein ve enerji ihtiyacının kaba yemlerden karşılanması kesif yemlere göre daha ucuz olmaktadır. Bu sebeple hayvansal ürünlerde verimliliğin artırılması açısından çiftçilerin desteklenerek entansif yetiştiriciliğe yönelmesiyle önümüzdeki yıllarda yem bitkileri ekilişlerinin de ön plana çıkması beklenmektedir.
ESKİŞEHİR İLİ 2004 YILI TARLA ÜRÜNLERİ
ÜRÜN CİNSİ
|
ÇEŞİT
|
EKİLEN ALAN (Ha)
|
HASAT EDİLEN ALAN (Ha)
|
VERİM (Kg/Ha)
|
ÜRETİM (Ton)
|
BUĞDAY
|
Durum
|
23
|
23
|
3.000
|
69
|
BUĞDAY
|
Diğer
|
194.839
|
194.839
|
3.191
|
621.827
|
BUĞDAY
|
Toplam
|
194.862
|
194.862
|
3.191
|
621.896
|
ARPA
|
Biralık
|
5.420
|
5.420
|
3.312
|
17.951
|
ARPA
|
Diğer
|
130.669
|
130.669
|
2.852
|
372.688
|
ARPA
|
Toplam
|
136.089
|
136.089
|
2.870
|
390.639
|
ÇAVDAR
|
|
5.920
|
5.920
|
1.941
|
11.492
|
YULAF
|
|
2.724
|
2.724
|
1.858
|
5.061
|
MISIR (Tane)
|
|
1.718
|
1.718
|
7.897
|
13.567
|
MISIR (Silaj)
|
|
2.164
|
2.164
|
43.216
|
93.519
|
ÇELTİK
|
7
|
7
|
3.857
|
27
|
TRİTİCALE
|
|
565
|
565
|
2.688
|
1.519
|
ÇİM (Tohum)
|
|
150
|
150
|
900
|
135
|
NOHUT
|
|
5.901
|
5.901
|
905
|
5.341
|
FASULYE
|
|
516
|
516
|
1.130
|
583
|
MERCİMEK (Yeşil)
|
|
216
|
216
|
861
|
186
|
FİĞ (Tane)
|
|
72
|
72
|
1.083
|
78
|
FİĞ(K.Ot)
|
|
1.048
|
1.048
|
2.698
|
2.828
|
ŞEKER PANCARI
|
|
14.572
|
14.572
|
51.397
|
748.963
|
HAŞHAŞ (Kapsül)
|
|
679
|
679
|
617
|
419
|
KİMYON
|
|
849
|
849
|
571
|
485
|
AYÇİÇEĞİ
|
Yağlık
|
7.058
|
7.058
|
2.496
|
17.614
|
AYÇİÇEĞİ
|
Çerezlik
|
1.645
|
1.645
|
1.862
|
3.063
|
AYÇİÇEĞİ
|
TOPLAM
|
8.703
|
8.703
|
2.376
|
20.677
|
ASPİR
|
|
84
|
84
|
726
|
61
|
PATATES
|
|
521
|
521
|
34.470
|
17.959
|
HAYVAN PANCARI
|
|
35
|
35
|
60.000
|
2.100
|
BURÇAK (Tane)
|
|
7
|
7
|
1.143
|
8
|
BURÇAK (K.Ot)
|
|
51
|
51
|
3.196
|
163
|
YONCA (K.Ot)
|
|
5.502
|
5.502
|
256.952
|
64.238
|
KORUNGA (K.Ot)
|
|
106
|
106
|
1.400
|
350
|
SUDANOTU
|
|
10
|
10
|
38.800
|
388
|
TOPLAM EKL. AL.
|
|
383.071
|
383.071
|
5.228
|
2.002.682
|
B- Sebze Üretimi
Eskişehir' de sebze tarımı yapılan alan %1.05' dir. Sebze tarımının gelişmesini engelleyen en büyük faktör iklimdir. Ancak mikroklima özelliği gösteren Sarıcakaya ve Mihalgazi ilçelerinde sebze yetiştiriciliği yoğunlaşmıştır. Bunun yanında Mihalıcçık ilçesinin Sakarya nehri boyunca sebze üretimi potansiyeli oldukça yüksektir. Diğer ilçelerde ise(özellikle merkez ilçe ve civarında) sulanabilir alanlarda sanayi tipi domates, lahana, marul ve taze soğan yetiştiriciliğinde gelişme görülmekte ve iyi bir potansiyel bulunmaktadır.
Eskişehir'de sebzecilik genellikle açıkta yetiştiricilik şeklinde yapılmakla beraber, Sarıcakaya ve Mihalgazi ilçeleri ile Mihalıcçık ilçesinin mikroklima özelliği gösteren bölümlerinde örtü altı sebzeciliğini geliştirme çalışmaları yapılmakta ve bu konuda önemli bir potansiyel bulunmaktadır.
2004 yılında, 9.435 ha sebze ekim alanında, 285.432 ton sebze üretimi gerçekleşmiştir. Bu üretimin %29' unu domates, %26’ sını kuru soğan, %8' ini karpuz, %7' sini marul ve taze soğan, , %5' ini kavun, %3’ ünü de hıyar oluşturmaktadır.
ESKİŞEHİR İLİ 2004 YILI SEBZECİLİK
ÜRÜN CİNSİ
|
EKİLEN ALAN (Ha)
|
VERİM (Kg/Ha)
|
ÜRETİM (Ton)
|
LAHANA (Beyaz)
|
137
|
33.161
|
4.543
|
LAHANA (Kırmızı)
|
45
|
27.511
|
1.238
|
MARUL (Göbekli)
|
210
|
33.143
|
6.960
|
MARUL (Kıvırcık)
|
480
|
23.229
|
11.150
|
MARUL (Aysberg)
|
26
|
22.308
|
580
|
ISPANAK
|
255
|
14.412
|
3.675
|
PIRASA
|
112
|
36.545
|
4.093
|
SEMİZOTU
|
55
|
13.182
|
725
|
TERE
|
15
|
7.600
|
114
|
DEREOTU
|
4
|
5.250
|
21
|
NANE
|
1
|
9.000
|
9
|
MAYDANOZ
|
160
|
9.094
|
1.455
|
ROKA
|
73
|
11.384
|
831
|
FASULYE (Taze)
|
450
|
11.653
|
5.244
|
BAKLA (Taze)
|
5
|
17.600
|
88
|
BEZELYE (Taze)
|
12
|
10.000
|
120
|
BARBUNYA FAS.(Taze)
|
19
|
13.526
|
257
|
BALKABAĞI
|
187
|
24.701
|
4.619
|
KAVUN
|
630
|
21.997
|
13.858
|
KARPUZ
|
689
|
33.701
|
23.220
|
SAKIZ KABAĞI
|
122
|
42.574
|
5.194
|
HIYAR
|
301
|
29.206
|
8.791
|
PATLICAN
|
172
|
27.994
|
4.815
|
DOMATES
|
2.095
|
39.531
|
82.818
|
BİBER (Dolmalık)
|
48
|
15.750
|
756
|
BİBER (Sivri, Çarl.)
|
146
|
17.486
|
2.553
|
BİBER (Salçalık)
|
2
|
22.500
|
45
|
SARMISAK (Taze)
|
1
|
10.000
|
10
|
SARIMSAK (Kuru)
|
12
|
6.750
|
81
|
SOGAN (Taze)
|
728
|
27.683
|
20.153
|
SOĞAN (Kuru)
|
1.930
|
38.810
|
74.904
|
TURP (Bayır)
|
8
|
40.000
|
320
|
TURP (Kırmızı)
|
3
|
30.000
|
90
|
PANCAR (Kırmızı)
|
4
|
30.000
|
120
|
KARNABAHAR
|
54
|
29.444
|
1.590
|
BROKOLİ
|
5
|
26.000
|
130
|
KABAK (Çerezlik)
|
176
|
966
|
170
|
ISPANAK (Tohum)
|
58
|
983
|
57
|
T.FASULYE (Tohum)
|
2
|
1.500
|
3
|
GENEL TOPLAM
|
9.432
|
30.259
|
285.400
|
MANTAR (Kültür)
|
3
|
10.667
|
32
|
C- Meyve Üretimi
Eskişehir genelinde meyve üretimi yapılan alanlar, tarım alanlarının %0,42' ini oluşturmaktadır. İl’ de genel olarak üretimi yapılan meyveler elma, üzüm, vişne, armut, kiraz, kayısı, zerdali, erik ve nardır. Ayrıca mikroklima özelliğe sahip bölgelerde (Sarıcakaya - Mihalgazi) zeytin üretimi de yapılmaktadır.
2004 yılında ise 513.435 adet olup, bu meyve ağaçlarından toplam olarak 11.088 ton/yıl meyve üretimi gerçekleşmiştir.
Üretimdeki ve ağaç sayısındaki azalışın nedeni; İstatistik biriminin çalışmaları sonucunda meyve ağaç sayısı ve üretimi ile ilgili verilerin güncellenmesidir.
ESKİŞEHİR İLİ 2004 YILI MEYVECİLİK
|
|
TOPLU MEYVELİKLER
|
DAĞINIK AĞAÇ
|
Toplam Meyve Veren Ağaç
|
Üretim (Ton)
|
|
|
Alan (Ha)
|
Ağaç Sayısı
|
Ağaç Sayısı
|
ÜRÜN CİNSİ
|
ÇEŞİT
|
Meyve Veren
|
Meyve Vermeyen
|
Meyve Veren
|
Meyve Vermeyen
|
ARMUT
|
|
13
|
596
|
837
|
43.288
|
7.481
|
43.884
|
233
|
AYVA
|
|
1
|
250
|
60
|
13.853
|
2.251
|
14.103
|
218
|
ELMA
|
Golden
|
123
|
17.945
|
4.584
|
16.214
|
3.166
|
34.159
|
650
|
ELMA
|
Starking
|
193
|
29.846
|
2.689
|
20.598
|
5.458
|
50.444
|
1.025
|
ELMA
|
Amasya
|
115
|
20.183
|
848
|
3.101
|
665
|
23.284
|
487
|
ELMA
|
Granny Smith
|
8
|
860
|
2.157
|
826
|
175
|
1.686
|
34
|
ELMA
|
Diğer
|
60
|
4.547
|
24.064
|
3.100
|
844
|
7.647
|
169
|
ELMA
|
TOPLAM
|
499
|
73.381
|
34.342
|
43.839
|
10.308
|
117.220
|
2.365
|
ERİK
|
|
4
|
1.300
|
0
|
27.042
|
3.927
|
28.342
|
434
|
İĞDE
|
|
0
|
0
|
0
|
19.192
|
882
|
19.192
|
138
|
KAYISI
|
|
31
|
3.255
|
33
|
24.708
|
3.932
|
27.963
|
44
|
ZERDALİ
|
|
3
|
995
|
0
|
40.341
|
3.223
|
41.336
|
128
|
KİRAZ
|
|
379
|
14.566
|
73.407
|
35.176
|
7.393
|
49.742
|
941
|
ŞEFTALİ
|
|
2
|
480
|
80
|
5.213
|
1.770
|
5.693
|
73
|
VİŞNE
|
|
24
|
1.586
|
15.412
|
43.206
|
4.672
|
44.792
|
864
|
A.FISTIĞI
|
|
5
|
840
|
80
|
3.927
|
457
|
4.767
|
7
|
CEVİZ
|
|
66
|
623
|
6.107
|
10.575
|
5.549
|
11.198
|
70
|
BADEM
|
|
17
|
1.410
|
3.045
|
53.990
|
2.487
|
55.400
|
91
|
ÇİLEK
|
|
7
|
|
|
|
|
|
35
|
DUT
|
|
3
|
450
|
0
|
16.963
|
892
|
17.413
|
270
|
İNCİR
|
|
4
|
220
|
620
|
2.620
|
650
|
2.840
|
25
|
NAR
|
|
41
|
22.300
|
1.100
|
7.250
|
2.400
|
29.550
|
196
|
ÜZÜM
|
Sofralık
|
1.161
|
|
|
|
|
|
4.431
|
ÜZÜM
|
Şaraplık
|
170
|
|
|
|
|
|
525
|
ÜZÜM
|
TOPLAM
|
1.331
|
|
|
|
|
|
4.956
|
GENEL TOP.
|
2.430
|
122.252
|
135.123
|
391.183
|
58.274
|
513.435
|
11.088
|
HAYVANSAL ÜRETİM:
A- Hayvan Varlığı
Türkiye toplam sığır mevcudunun %1,02' si, koyun mevcudunun %1,68' i, keçi mevcudunun %0,9' u ve kanatlı mevcudunun %1.17' si Eskişehir ilinde bulunmaktadır.
Toplam büyükbaş hayvan sayısı 100.298 adettir. Bunu 38.615 adeti kültür ırkı sığır, 47.775 adeti melez ırkı sığır, 13.576 adeti yerli ırkı sığır oluşturmaktadır. Eskişehir' de toplam sığır mevcudu içerisinde yerli ırkların oranı % 13,5 kültür ırklarının oranı %38,6 ve melez ırkın oranı %47,9' dur.
1990–2004 döneminde kültür ırkı hayvanlar toplamında %62' lik, melez ırk da ise %4,5' lik artış olurken, yerli ırk sığır varlığında %60' lık bir azalma söz konusudur.
Büyükbaş hayvan yetiştiriciliği yapan çiftçi aile sayısı 15.832 olup bu işletmelerde ortalama 6 adet hayvan bulunmaktadır.
Toplam küçükbaş hayvan sayısı 482.911 adettir. Bunun 422.492 adeti koyun, 60.419 adeti keçidir. Toplam koyun varlığı içinde merinos ve melezler %53,7 gibi önemli bir pay almaktadır. Keçi populasyonu içinde ise tiftik keçisi %31,7 'lik bir paya sahiptir.
Eskişehir ilinde 1990 yılına göre; keçi sayısında %65 oranında, koyun sayısında da %32 oranında bir azalış söz konusudur. Gelişmeler tiftik keçisine gereken önemin verilmemesi halinde, önümüzdeki yıllarda tamamen ortadan kaybolma tehlikesi ile karşı karşıya kalabileceğimizi göstermektedir.
Eskişehir ilinde 2004 yılında belirlenen kümes hayvanları sayısı 2.994.472 adet dolayındadır. Tavuk sayıları 2.925.032 adettir. Diğer kanatlı varlığına ait sayılar ise şöyledir; hindi266.507, ördek 16.393, kaz ise 26.540 adettir. İl genelinde Broiler tavukçuluk üretimi daha fazladır. 2001 yılında yaşanan ekonomik kriz nedeniyle tavukçuluk sektörü büyük zarar görmüş, ancak krizin etkileri geçtikten sonra tavuk üretimi tekrar büyük bir hızla canlanmaya başlamış ve kriz döneminde boşalan kümesler tekrar dolmuştur.
Ayrıca hindi üretimi de büyük bir gelişme göstermiştir Özellikle Merkez İlçede son yıllarda hindi üretiminde büyük bir artış bulunmaktadır.
2004 yılı verilerine göre Eskişehir ilinde 570' i eski tip, 9.167' si yeni tip kovan olmak üzere toplam 9.737 adet kovan bulunmaktadır. Hem kovan sayısı hem de bal üretim miktarı bakımından Eskişehir ilinin Türkiye içerisindeki payı %0,20' dir. Eskişehir' de kovan başına düşen bal üretim miktarı 15 kg' dır.
Eskişehir ilinde 223 köyde faal arıcılık yapılmaktadır. İl’de orman alanlarının fazla olduğu bölgelerde arıcılık faaliyetleri yoğunlaşmıştır.
HAYVAN CİNSİ
|
IRKI
|
İL TOPLAMI
|
|
|
|
SIĞIR
|
Kültür
|
38.615
|
Melez
|
47.775
|
Yerli
|
13.576
|
TOPLAM
|
99.966
|
KOYUN
|
Merinos
|
227.047
|
Yerli-Diğer
|
195.445
|
TOPLAM
|
422.492
|
KEÇİ
|
Tiftik
|
19.163
|
Kıl
|
41.256
|
TOPLAM
|
60.419
|
MANDA
|
Manda
|
332
|
AT
|
At
|
2.066
|
KATIR
|
Katır
|
153
|
EŞEK
|
Eşek
|
5.874
|
B- Hayvansal Üretim Miktarı (Et, Süt ve Mamulleri, Bal, Yumurta vb.)
Eskişehir ili 2004 yılı bal üretimi 150,45 ton ve balmumu üretimi yaklaşık 3,5 tondur. Eskişehir ilinin kırmızı et üretimi, mezbaha dışı kesimlerde dahil edildiğinde 4.375 ton dur. Beyaz et üretimi 23.258 tondur. Bu üretimin 10.342 tonu İl içi kesim, 12.916 tonu da İl dışı kesimdir.
Eskişehir ilinin süt üretimi toplam 130.825 ton olup, bunun 119.519 tonu büyük baş, 11.306 tonu küçükbaş hayvanlardan elde edilmektedir.
Kıl üretimi 75,41 ton, Tiftik üretimi 29,9 ton dur. Yumurta üretimi ise toplam 146.161.000 adet olup, ilde diğer kanatlı hayvanların toplam yumurta sayısı ise 1.7.62.625 adettir. Bu sayının % 53,5’ ini hindi yumurtası oluşturmaktadır.
Yaş Koza üretimi 9.514 kg. olup, ipek böceği besleyen köy sayısı 13 dür.
Hayvansal Üretim
2003 yılına ait hayvansal üretim miktarları şu şekilde dağılım göstermektedir.
Eskişehir İli 2004 Yılı Hayvansal Üretim Miktarları
Cinsi
|
Üretim Miktarı (ton)
|
Bal
|
150,45
|
Balmumu
|
3,5
|
Et
|
Kırmızı Et
|
4.375
|
Beyaz Et
|
23.258
|
Toplam
|
27.633
|
Süt
|
B.Baş
|
119.519
|
K.Baş
|
11.306
|
Toplam
|
130.825
|
Yapağı
|
672,679
|
Tiftik
|
29,9
|
Kıl
|
75,41
|
Yumurta (Bin Adet)
|
146.161
|
Yaş Koza
|
9,5
|
C- Su Ürünleri Üretimi
Yıllık balık üretimi (tatlı su) 33,486 ton ve yıllık avlanan balık (tatlı su) 13,150 ton’dur.
BALIK ÇEŞİDİ
|
AVCILIK YOLU İLE ELDE EDİLEN (KG/YIL)
|
YETİŞTİRİCİLİK YOLU İLE ELDE EDİLEN (KG/YIL)
|
GÜMÜŞ
|
300
|
-
|
KEFAL
|
350
|
-
|
KIZILKANAT
|
4500
|
-
|
SAZAN
|
5.150
|
3.218
|
DİĞER
|
800
|
-
|
ALABALIK
|
-
|
30.268
|
TOPLAM
|
13.150
|
33.486
|
|